Alergie
Poprzedni artykuł | Następny artykuł | 
Alergia jest nadmierną reakcją układu immunologicznego organizmu na tzw. alergeny, czyli substancje, które w warunkach prawidłowych są nieszkodliwe.
Prawie wszystko może wywołać alergie: kurz domowy, sierść zwierząt, pyłki roślin, pleśnie, dym tytoniowy, niektóre pokarmy i substancje dodawane do pokarmów, jady owadów, środki chemiczne znajdujące się w roślinach, kosmetyki, detergenty, mydła.
Pierwszy kontakt z alergenem zwykle kończy się wytworzeniem przeciwciał obronnych przez układ immunologiczny organizmu. Pierwsze poddanie na działania alergenów nie powoduje wystąpienia objawów. Podczas kolejnej próby działania alergenu wytworzone uprzednio przeciwciała wiążą się z nim, dając sygnał do produkcji histaminy lub innych substancji odpowiedzialnych za wystąpienie objawów reakcji alergicznej.
Większość objawów alergicznych dotyczy skóry, błon śluzowych, oczu, płuc i przewodu pokarmowego, ponieważ histamina działa na nie najsilniej. W zależności od rodzaju alergii, objawy występują w postaci kichania, kataru, świądu, łzawienia, kataru siennego, bólów głowy, biegunki, aż do wstrząsu anafilaktycznego powodującego niewydolność wielu narządów.
Często jeden rodzaj alergii przechodzi w inny. Alergolodzy mówią o tzw. alergii kroczącej, która najczęściej kończy się astmą.
Diagnoza alergii może być bardzo prosta lub bardzo skomplikowana. Prosta dla tych, którzy sami wiedzą, że np. jeden rodzaj pokarmów powoduje u nich reakcje ze strony układu pokarmowego lub wysypki skórne. Skomplikowana, dlatego że najczęściej więcej niż jeden alergen powoduje u nas nadwrażliwość.
Lekarz najczęściej w trakcie dokładnego wywiadu zadaje nam następujące pytania:
Badanie lekarskie pozwala wykluczyć inne choroby dające podobne objawy. Najmniej kłopotliwe, a przy tym najszybsze są testy skórne. To badanie pozwala rozszyfrować ponad 100 najpopularniejszych alergenów. Pierwszy rodzaj testów tzw. punktowych nakrapla się na skórę przedramienia lub pleców płyn z alergenem i następnie nakłuwa. Jeśli po kilkunastu minutach skóra staje się zaczerwieniona, spuchnie, pojawi się bąbel, diagnoza jest oczywista. Testy tego typu wykrywają uczulenia na pyłki, roztocza kurzu, zarodniki pleśni, pierze i zwierzęta domowe. Niestety nie jest to najlepsza metoda wykrycia alergii pokarmowej. Czasami wynik testu niezgodnie z prawdą jest ujemny. Wszelkie testy alergiczne najlepiej robić w okresie zimowym, kiedy to alergia ulega wyciszeniu i pozbawieni jesteśmy sezonowych owoców.
Dla oceny uczulenia na wszelkiego rodzaju związki chemiczne znajdujące się w kosmetykach, detergentach, metalach czy lateksie stosuje się tzw. testy skórne płatkowe. Po zaaplikowaniu alergenu nakleja się plaster, a potem po 2, 3, 4 dniach sprawdza, czy spowodował reakcję. Silnie uczulającą substancją jest np. nikiel, który bywa składnikiem kolczyków i chrom, którego używa się przy wyprawianiu skór (pojawiająca się wysypka, gdy nosimy skórzane paski lub sandały).
Czasami do wykrycia alergii potrzebne jest oznaczenie przeciwciał IgE we krwi. Takie badania zaleca się wtedy, gdy nie można wykonać testów skórnych lub ich wyniki okazały się niejednoznaczne.
Nie wiadomo, dlaczego u tak wielu osób rozwija się alergia, nierzadko cierpią na nią całe rodziny. Prawdopodobnie jest to predyspozycja genetyczna. Najwięcej alergików żyje w Wielkiej Brytanii i USA. Można wnioskować, że alergia wiąże się w tych krajach z wysokim zanieczyszczeniem środowiska. Ostatnio jednak badacze doszli do wniosku, że winne nie jest skażenie, tylko nadmierna czystość. Zdaniem lekarzy, jeśli jest wśród nas pełno zarazków, układ immunologiczny pochłania walka z nimi. Zwłaszcza małe dzieci nie powinny dorastać w sterylnej czystości. Kontakt z zarazkami jest rodzajem treningu immunologicznego, który chroni od uczuleń w przyszłości. Dwa razy rzadziej na alergie cierpią mieszkańcy wsi, którzy w powietrzu mają najwięcej alergenów. W Polsce najmniejszy odsetek alergii występuje we wschodnich, rolniczych rejonach a największy w tak dużych aglomeracjach, jak Gdańsk, Warszawa, Katowice czy Wrocław, gdzie, co 5 mieszkaniec ma objawy astmy.
Lekarze twierdzą, że najskuteczniejszą metodą walki z alergią jest zidentyfikowanie alergenu i unikanie go. Niestety nie zawsze jest to możliwe. W niektórych przypadkach leczenie alergii musi podążać za zespołem objawów, który ona niesie. Zależy też od jej typów.
Najczęściej używanymi lekami są leki antyhistaminowe. Wiele leków antyhistaminowych jest sprzedawanych bez recepty, ale najczęściej są to leki wywołujące senność. Takie leki nigdy nie powinny być łączone z alkoholem, który zwiększa ich działanie uspokajające. Lepiej działają leki antyhistaminowe, które nie mają wpływu na ośrodkowy układ nerwowy. Są dostępne na receptę. Do takich leków zaliczamy także aerozole do nosa na bazie kromoglikanu sodowego, który hamuje uwalnianie histaminy, co zapobiega przekrwieniu błony śluzowej nosa. W ciężkich przypadkach alergii może być konieczne stosowanie sterydów, które blokują czasowo działanie białych krwinek i hamują procesy zapalne i powodujące obrzęki. Sterydy najczęściej stosowane są w postaci wziewnej lub w postaci maści na skórę.
Zastrzyki odczulające rezerwuje się najczęściej do ciężkich przypadków alergii, które nie mogą być kontrolowane poprzez zażywanie leków. Zastrzyki ze zwiększaną stopniowo dawką alergenu są podawane przez długi okres czasu, czasami od roku do trzech lat. W wyniku ich podania uzyskuje się naturalną tolerancję organizmu na działanie alergenów i w ten sposób zmniejszenie objawów alergii oraz zapotrzebowania na leki.
W przypadku wystąpienia gwałtownej reakcji alergicznej o ciężkim przebiegu może dojść do tzw. wstrząsu anafilaktycznego. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Może nawet dojść do poważnych trudności w oddychaniu z utratą świadomości włącznie. Na przykład osoba uczulona na jad pszczół może zareagować wystąpieniem wstrząsu nawet na jedno użądlenie. Leczenie wstrząsu polega na zastosowaniu zastrzyków z epinefryny i dokładnej obserwacji aż do momentu całkowitego wyzdrowienia. Każda osoba, u której wcześniej występowały silne reakcje nadwrażliwości powinna nosić przy sobie informację o substancjach, które wywołują u niej takie reakcje.
Do innych metod leczenia zaliczamy:
1. Akupunkturę i akupresurę (najskuteczniejsze w opanowaniu objawów typu świąd skóry czy katar)
2. Ziołolecznictwo (należy zastosować szczególną ostrożność, gdyż niektóre ziołowe środki lecznicze są spokrewnione z alergenami i mogą spowodować reakcje alergiczne)
3. Homeopatia (leczy specyficzne objawy alergii typu katar sienny lub traktuje dolegliwość, jako jeden z elementów uogólnionej nadwrażliwości, na który skutkuje terapia konstytucjonalna)
4. Medytacja (pomaga eliminować stres, jako jedną z przyczyn zaostrzenia objawów alergii)
5. Leczenie dietą (zawsze konieczna w takich wypadkach jest konsultacja z dietetykiem)
Czasami warto pomóc sobie samemu stosując się do poniższych zasad:
Czasami objawy alergiczne mogą mieć zupełnie inne przyczyny. Należy do nich przekrwienie błony śluzowej nosa przy przewlekłym stanie zapalnym zatok. Świąd i przewlekła pokrzywka mogą towarzyszyć uczuleniu na leki. Świąd występuje także w przebiegu chorób wątroby i nowotworów układu limfatycznego. Wysypka świąd w łuszczycy także mogą zostać błędnie zakwalifikowane, jako objawy reakcji alergicznej.
